Flying doctors

Habari rafiki!!
Tijd voor weer een update! Inmiddels al over de helft, we leven nog, en het aftellen naar onze vakantie is begonnen :D

Wat een geweldige week hebben wij achter de rug! We konden dit ook goed gebruiken, aangezien de week ervoor erg heftig was geweest op de Labour afdeling. Er waren meerdere doodgeboren kindjes en een paar afschuwelijke bevallingen. Een ervan was een tweelingbevalling waarbij na de geboorte van het eerste kindje de weeën waren opgehouden, waardoor het tweede kindje half met zn hoofd eruitstak, maar niet verder wilde, en dus klem zat in het bekken van de moeder. Met man en macht probeerde moeder te persen, maar zonder weeën mocht het niet baten. Vervolgens stonden arts en verloskundige beiden met volle kracht op de buik te drukken, om zo het kind met fysieke kracht naar buiten de persen. Uiteindelijk, na veelste lang klem te hebben gezeten, floepte het levenloze kindje eruit. Het kindje was helemaal blauw en slap, waarna we meteen zijn begonnen met reanimeren en beademen. Ondertussen begon de moeder hevig te bloeden, en bleek te baarmoeder te zijn gescheurd. Ze moest met gillende spoed geopereerd worden, maar hier in Afrika komt spoed nauwelijks in het vocabulaire voor. Terwijl de arts met zijn vuist (!) inwendig de bloeding probeerde te stelpen, werd het operatieteam opgetrommeld om vervolgens ter plaatse de operatie te komen uitvoeren. Ik bekommerde me om het kindje, die helaas na een half uur reanimeren nog steeds niet reageerde, wat ons deed besluiten te stoppen. Echter begon het toen ineens sporadisch te ademen, waarna de verpleegkundige het kindje alsnog aan de zuurstof heeft gelegd. Echter met zoveel hersenschade, opgelopen door ernstig zuurstoftekort rondom geboorte, waren de vooruitzichten erg droevig. Uberhaupt zou de kwaliteit van leven met dergelijke hersenschade zo minimaal zijn (zeker in een arm land als Afrika), dat ik droevig genoeg alleen maar kon hopen dat het kindje zou overlijden….
Een heftige gebeurtenis dus…en helaas iets wat we hier bijna dagelijks meemaken.

De laatste vrijdag was wel weer leuk, want we gingen op outreach. Samen met de tandarts van het ziekenhuis gingen we voorlichting geven op afgelegen basisscholen over het belang van tandenpoetsen. Denk in: 100-en kindjes bij elkaar, die hun aandacht amper erbij kunnen houden omdat ze allemaal met open mond naar ons, 2 Wazungu’s!!, aan het staren waren. We voelden ons ware celebrities :P.

Maar in de afgelopen week zijn alle heftige ervaringen dubbel en dwars goedgemaakt! We zouden gaan vliegen met FMS om 3 dagen mee te helpen met Flying Medical Service, een organisatie die medische hulp verleent aan afgelegen (Massai) stammen in Tanzania. Hierbij vliegen ze met een mini vliegtuigje naar alle uithoeken van de Tanzaniaanse bush voor het leveren van basiszorg (huisartsenzorg, zwangerschapscontroles), maar ook noodgevallen waarbij ze als ‘ambulancevliegtuigje’mensen uit de bush naar grotere ziekenhuizen vliegen.

Maar om er te komen zouden we eerst nog een nachtje in ons oude vetrouwde hotelletje in Mwanza gaan slapen. Nouja…geslapen…het begon zo. In dit aftanse sekshotel (waar wij normaliter verblijven omdat het zo goedkoop is), was er geen 2persoonskamer meer beschikbaar. De 2persoonskamers die er nog waren hielden ze apart om ‘per uur’ te verhuren. Dus moesten wij in een 1persoonskamer (lepeltjelepeltje). Opzich geen probleem, als er een wc bril was geweest, een handdoek, toiletpapier en de kraan die midden in de kamer stond niet continu doorliep, waardoor het leek alsof we onder een waterval sliepen. Zoals je je voor kunt stellen, net zoals onder een waterval slapen, stap je als je wakker wordt met je beide voetjes in een plas met water die zich over de grond had verspreid. Ook het wc-papier, dat op een gegeven moment toch echt nodig was, was in het hele hotel nergens te bekennen. De hotelvrouw zag dit als geen enkel probleem, je had toch water? Heerlijk uitgerust en opgefrist begonnen wij dus aan ons flying doctors avontuur.

We vlogen vanuit Mwanza naar de stad Arusha, een stad onder de voet van Mount Meru (de 1-na hoogste berg van Tanzania), en tevens ook niet ver van Mount Kilimanjaro (de beroemde hoogste berg van Afrika) vandaan. Door het bergklimaat en de groene begroeing overal een stad met weer een hele andere uitstraling dan Mwanza. Maar wat het allergrootste en belangrijkste verschil was… Er was een ware koffietent met echte espresso koffie!! Dit gelezende te hebben in de lonely zijn we op een pikipiki (taxi-brommertje) gesprongen om ons keven in het Tanzaniaanse verkeer te riskeren voor een goede koffie! En we werden niet teleurgesteld. Wij konden natuurlijk ons geluk niet op en hebben daar heerlijk een grote cappuccino mét taart gegeten. En oke…vervolgens nog een tweede cappuccino.

Savonds hadden we bij een indisch restaurant afgesproken met de crew van Flying Medical Service om te gaan dineren en elkaar te leren kennen, erg gezellig! De Flying Medical Service is opgezet en wordt gerund door een 70-jarige Amerikaan (‘Pat’) die inmiddels al ruim 40 jaar in Tanzania woont en de hoofdpiloot is van het team. Verder zijn er nog 3 andere piloten, een verpleegkundige, iemand die alles vanaf de grond organiseert en wisselend per ‘clinic’ een lokale arts die Swahili en Masai kan spreken. FMS vliegt aan de lopende band, maar elke maand kunnen er 1x2 Nederlandse geneeskundestudenten mee om als vrijwilligers mee te helpen. Een winwin situatie aangezien ze niet zonder onze hulp zouden kunnen en het voor ons een geweldige ervaring is.

Tijdens ons etentje bij de Indier ontmoetten we ook de piloot die tijdens onze 3-daagse ‘clinic’ het mini vliegtuig zou gaan vliegen. Dit was een Zwitserse acteur die voor de lol 3 jaar geleden in Amerika zn vliegbrevet had gehaald en er nu voor langere tijd tussenuit wilde en had bedacht; waarom niet rondvliegen met de Flying Doctors in Tanzania? Kijk, dat ie sinds het halen van zn vliegbrevet en onze aankomende vucht van de dag erna nooit meer had gevlogen zou toch geen probleem moeten zijn…toch? Toch? Jullie kunnen je voorstellen dat de curry er bij ons ineens iets minder soepel in ging en wij de krantenkoppen met ‘2 medische studenten gecrasht in de bush’ al voor ons zagen... Gelukkig vloog Pat, de baas van het hele gebeuren, ook meer als vlieginstructeur, dus dat zou onze troef worden mochten we te pletter vallen.

Onze trip zou 3 dagen en twee nachten in beslag nemen. Op maandagochtend stapten we toch wel ietsiepietsie zenuwachtig het kleine vliegtuigje in. Terwijl wij er al in zaten kreeg onze nieuwe piloot nog snel even een korte uitleg van Pat waar alle knopjes voor waren, of de vleugels wel vastzaten en hoe uberhaupt dat hele ding werkte…. Het leek hem allemaal vrij onbekend over te komen... Ondertussen werden wij bibberende angsthaasjes uitgelachen door de Tanzaniaanse arts die achterin zat, die natuurlijk als macho-man geen angst kende. Maar daarentegen wilde hij best onze hand even vasthouden..;) Uiteindelijk vlogen we de lucht in en gaaf dat het was! We vlogen relatief laag over het landschap heen waardoor we alles van de prachtige omgeving van bovenaf konden bekijken. Omdat het vliegtuigje zo klein is (max 6 personen inclusief piloot) reageert het wel sterk op de wind, dus af en toe lijkt het alsof je in de achtbaan zit en loodrecht omlaag valt, waarna je darmen de lucht in lijken te vliegen en je maaginhoud omhoog dreigt te komen… Een sporadisch gilletje konden we niet voorkomen.

We vlogen die ochtend eerst naar de basis, ergens midden in the middle of nowhere, tussen NgoroNgoro krater en Serengeti woestijn in. Dit was tevens onze overnachtingsplaats en vanaf hier zouden we naar alle losse plaatsjes vliegen. De losse plaatsjes bestonden letterlijk uit random plekken in de bush, bestaande uit een van houten takken gemaakt huisje wat ‘de clinic’was en waarin we de mensen moesten onderzoeken. De airstrip waarop we landden was vaak niet meer dan een stuk grond waar de planten en takken zoveel mogelijk van waren weggehaald. Hobbels en bobbels daarentegen nog altijd aanwezig. Gelukkig hielden onze piloten het vliegtuig recht 

Onze taak bestond uit het onderzoeken en vaccineren van zwangere vrouwen. Oftewel: bekijken hoeveel weken zwanger ze waren, uitvinden of er risicofactoren aanwezig waren, algemeen lichamelijk onderzoek doen en vervolgens de juiste vaccinaties/medicijnen geven afhankelijk van de zwangerschapstermijn. De meegekomen arts hield algemeen spreekuur en de piloten hielden zich bezig met het wegen en vaccineren van jonge kindjes. Zodra wij aankwamen stond het rondom de landingsbaan al vol met Massai. En het was zoals uit de plaatsjes; donkere lange dunne mannen met een stok en rode gewaden. Inclusief grote oorlellen vol met sieraden en traditionele littekens op hun lichamen. Vaak kwamen een paar van de oudere Massai eerst naar ons toe om ons te begroeten en te verwelkomen. Vervolgens stroomden de tientallen vrouwen van alle kanten naar ons toe. Ze probeerden ook allemaal tegelijk het hutje in te gaan, waardoor voordat wij uberhaupt onze spullen er in hadden kunnen zetten er al geen plaats meer was voor ons. Onze zwangere patienten moesten op een bank liggen gemaakt van ruwe houten takken, voor ons even wennen en wat een wereld van verschil met de Westerse gezondheidszorg! Maar zij waren het gewend en gingen zonder te zeuren liggen. Het communiceren bleek lastiger dan gedacht, want hoe goed wij ook ons Swahili hadden geoefend, hier sprak helaas slechts een enkeling een beetje Swahili. Het overgrote deel van de vrouwen sprak enkel en alleen Massai. Engels hadden ze uberhaupt nog nooit van gehoord. Dus met handen en voeten en af en toe wat kromme vertalingen van iemand die enigszins Swahili sprak kwamen we toch een aardig eind. Ineke en ik werkten als een efficient team en het was een hele bijzondere en toffe ervaring. Het is amper voor te stellen hoe primitief de Massai nog leven, in lemen hutjes kilometers vandaan van beschaving waarbij de enige inkomstenbron het drijven van vee is. Vaak hebben mannen meerdere vrouwen waar ze voor zorgen en die (aan de lopende band!) kinderen voor ze baren. Familyplanning is helaas nog niet uitgevonden daar, waardoor we regelmatig 13/14 jarige zwangere meisjes tegenkwamen en 30+ jarige vrouwen die voor de 13e keer zwanger waren… Het probleem is dat de bevolking momenteel met zo’n explosieve snelheid aan het groeien is dat er schrijnende dreigende voedseltekorten zijn en uitputting van het vee en landbouwgrond, met alle gevolgen van dien. Het ethische dilemma is dan ook natuurlijk in hoeverre je er ‘echt’ goed mee doet door alle vrouwen te helpen rondom de vele zwangerschappen, en hiermee de bevolkingsgroeiexplosie faciliteert. Maar dat dilemma laten we voor nu maar even over aan de regering, om onszelf te bekommeren om de individuele patient.

Nadat de eerste clinic klaar was vlogen we door naar een volgende plek waar we de tweede groep patienten zouden gaan onderzoeken. Maar niet voordat we eerst nog even geluncht hadden onder de vleugel van het vliegtuigje, uitkijkend over de prachtige vlaktes, met brood en jam én onze zeer gewaardeerde meegebrachte nutellapot (wat een genot). Het werd nog beter toen onze Zwitserse piloot zelfs nog wat Zwitserse chocola had meegenomen, waar wij ons ten volle op hebben gestort. Het was erg druk en hard werken tijdens de clinics, maar o zo dankbaar werk en wat een beloning om vervolgens met zonsondergang over de Afrikaanse vlaktes te vliegen, terwijl de giraffen, zebra’s en antilopes gewoon onder je lopen. Ook om op deze manier in contact te komen met de Massai (de meest traditionele stam in Afrika) was geweldig.

Savonds terug op de basis was er lekker voor ons gekookt en vulden we de avond met spelletjes en bier. Er waren tevens 2 Ierse verpleegkundestudenten en met iedereen bij elkaar was het supergezellig! De 2 dagen erna waren magisch, met elke dag prachtige vluchten en wildlife-spotting, aan de lopende band Massai vrouwen zien en behandelen en lol maken met de crew. Toen we woensdagavond laat weer terugkwamen in Arusha waren we ook best een beetje verdrietig om afscheid te nemen. Dit zouden we zo nog veel langer kunnen doen!

Donderdag vlogen we terug naar Mwanza en spendeerde we 1,5 dag lekker aan het zwembad, genietend van de relatieve luxe. Als klap op de vuurpijl zijn we in het weekend ook nog naar de Serengeti gereden; een van de (als niet dé) mooiste safariparken van Afrika. En slechts 2u rijden vanaf Mwanza. Het was geweldig! We hebben vele dieren gespot vanuit onze 4x4; waaronder giraffen, wildebeast, bisons, antilopes, krokodillen, nijlpaarden, zebra’s en leeuwen!

Toen we maandagochtend om 5.30am in de bus terug naar Biharamulo zaten, haddden we toch een beetje een end-of-holiday dip. Eenmaal terug in Biharamulo is alles nog hetzelfde. Na de afgelopen 8 dagen vol hoogtepunten wel weer even slikken om terug te zijn in ons afgelegen primitieve plekje. De geiten die het wonder boven wonder overleefd hebben krijsen ons een welkom thuis toe en hebben ons overduidelijk gemist. De salamanders, kakkerlakken en spinnen hebben ondertussen flink feest gevierd in ons huis. Maar ach, we zijn er weer en gaan aankomende week hard aan de slag op de kinderafdeling. Zeker weten dat we op onze ervaringen nog lang kunnen teren!

Tot de volgende keer! Marlies en Ineke